Meme Kanseri Nedir ?
Meme Kanseri: Risk Faktörleri, Tanısı, Evrelemesi ve Tedavi Yöntemleri
Prof. Dr. Mehmet Tahir Oruç – Antalya
Meme Kanseri Nedir?
Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile oluşan kötü huylu bir hastalıktır. Erken teşhis edildiğinde tedavi başarı şansı oldukça yüksektir. Bu nedenle risk faktörlerini bilmek ve düzenli kontroller yaptırmak hayati önem taşır.
Meme Kanseri Risk Faktörleri
-
İleri yaş: Yaş ilerledikçe risk artar.
-
Genetik yatkınlık: BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları önemli risk faktörleridir.
-
Ailede kanser öyküsü: Özellikle birinci derece akrabalarda meme veya over kanseri bulunması.
-
Hormonal faktörler: Erken adet görme (<12 yaş), geç menopoz (>55 yaş), uzun süreli hormon tedavileri.
-
Obezite ve hareketsizlik: Yağ dokusundan üretilen östrojen nedeniyle risk artar.
-
Alkol ve sigara kullanımı
-
Doğum yapmamak veya geç yaşta ilk doğum yapmak
Meme Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
-
Kendi kendine meme muayenesi: Her kadının ayda bir yapması önerilir.
-
Klinik muayene: Uzman hekim tarafından yılda bir kez yapılmalıdır.
-
Görüntüleme yöntemleri:
-
Mamografi: 40 yaş üzeri kadınlara yıllık önerilir.
-
Ultrasonografi ve Meme MR: Mamografiyi tamamlar.
-
-
Biyopsi: Şüpheli dokudan alınan örnekle kesin tanı konur.
Meme Kanseri Evrelemesi
Meme kanseri, TNM sistemiyle evrelendirilir:
-
T (Tümör): T1’den T4’e kadar tümör büyüklüğünü belirtir.
-
N (Lenf Nodu): N0’dan N3’e kadar koltuk altı lenf nodu yayılımını gösterir.
-
M (Metastaz): M0 (yok) veya M1 (var) şeklindedir.
Evreler:
-
Evre 0: Duktal karsinoma in situ
-
Evre I-II: Erken evre
-
Evre III: Lokal ileri evre
-
Evre IV: Metastatik evre
Meme Kanserinde Cerrahi Yöntemler
-
Meme koruyucu cerrahi (Lumpektomi): Tümör ve çevresindeki sağlıklı doku çıkarılır.
-
Mastektomi: Tüm memenin alınmasıdır. Alt tipleri vardır:
-
Basit mastektomi
-
Modifiye radikal mastektomi
-
Cilt koruyucu mastektomi
-
Meme başı koruyucu mastektomi
-
-
Onkoplastik cerrahi: Estetik ve onkolojik cerrahinin birleşimidir.
Lenf Nodlarının Çıkarılması
-
Sentinel lenf nodu biyopsisi: İlk tutulan lenf nodunun çıkarılmasıdır; yayılım yoksa diğerlerine müdahale edilmez.
-
Aksiller disseksiyon: Lenf nodu yayılımı varsa birden fazla nod alınır.
Radyoterapi (Işın Tedavisi)
-
Meme koruyucu cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için uygulanır.
-
Dıştan uygulama, intraoperatif veya ek doz (boost) tedavisi şeklinde olabilir.
Kemoterapi
-
Cerrahi öncesi (neoadjuvan) veya sonrası (adjuvan) verilir.
-
Sık kullanılan ilaçlar arasında doxorubicin, siklofosfamid, paclitaxel, docetaxel ve 5-FU bulunur.
Hormon Tedavisi
-
Hormon reseptörü pozitif hastalarda uygulanır.
-
Tamoksifen (pre-menopozal kadınlar)
-
Aromataz inhibitörleri (post-menopozal kadınlar)
-
GnRH analogları
Hedefe Yönelik Tedaviler
-
HER2 pozitif tümörlerde: Trastuzumab (Herceptin), pertuzumab
-
CDK4/6 inhibitörleri: Ribociclib, palbociclib
-
PI3K ve mTOR inhibitörleri
Genetik Tarama Kimlere Önerilir?
-
Ailede birden fazla meme veya over kanseri öyküsü olanlar
-
Genç yaşta (≤40) meme kanseri tanısı alanlar
-
Erkek meme kanseri vakaları
-
Ashkenazi Yahudi kökenli bireylerde BRCA mutasyonları için tarama yapılması önerilir.
Sonuç
Meme kanseri erken teşhis ve kişiye özel tedavi planları ile başarıyla yönetilebilir. Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi, hormon ve hedefe yönelik tedaviler ile multidisipliner yaklaşım hayat kurtarır. Unutmayın, erken tanı hayat kurtarır; düzenli tarama ve kontrollerinizi ihmal etmeyin.
Prof. Dr. Mehmet Tahir Oruç
Meme Kanseri Cerrahisi Uzmanı – Antalya