Pankreas Kanseri Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Güncel Tedavi Yöntemleri

Pankreas Kanseri Nedir?
Pankreas kanseri, karnın arka bölümünde yer alan pankreas adlı organın hücrelerinde gelişen kötü huylu tümörlere verilen isimdir. Pankreas, sindirim enzimleri üreten ekzokrin hücreler ile insülin ve glukagon gibi hormonları salgılayan endokrin hücrelerden oluşur. Pankreas kanseri genellikle ekzokrin hücrelerde başlar ve “pankreas adenokarsinomu” olarak adlandırılır.
Pankreas kanseri, sinsi ilerlemesi ve geç belirti vermesi nedeniyle en ölümcül kanser türlerinden biridir. Ancak erken teşhis, yeni cerrahi teknikler ve gelişen onkolojik tedavilerle hastaların yaşam süresi artırılabilmektedir.

Pankreas Kanseri Türleri
Pankreas kanseri hücre tipine göre iki ana gruba ayrılır:

1. Ekzokrin Pankreas Kanseri

• Tüm pankreas kanserlerinin %90'ını oluşturur.

• En sık görülen tür “duktal adenokarsinom”dur.

• Sindirim sistemine ilişkin belirtiler daha sık görülür.

2. Endokrin (Nöroendokrin) Pankreas Tümörleri

• Nadir görülür (%5-10).

• Hormon üreten hücrelerden kaynaklanır.

• İnsülinoma, glukagonoma, gastrinoma gibi özel isimlerle anılır.

• Seyri ekzokrin kanserlere göre genellikle daha iyidir.

Pankreas Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Pankreas kanseri başlangıçta sessiz ilerleyebilir. Ancak tümör büyüdükçe şu belirtiler görülebilir:

• Üst karın veya sırta yayılan sürekli ağrı

• Ani kilo kaybı ve iştahsızlık

• Sarılık (gözlerde ve ciltte sararma)

• İdrarda koyulaşma, dışkıda renk değişimi

• Mide bulantısı ve kusma

• Şişkinlik ve hazımsızlık

• Yeni gelişen diyabet

• Halsizlik ve genel yorgunluk hissi

Bu belirtiler başka hastalıklarla da karışabileceği için uzun süren veya şiddetli durumlarda uzman doktora başvurulmalıdır.

Pankreas Kanseri Nedenleri ve Risk Faktörleri
Pankreas kanserinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır.

Pankreas Kanseri Risk Faktörleri:

• Sigara kullanımı (en önemli risk faktörü)

• İleri yaş (özellikle 60 yaş sonrası)

• Ailede pankreas kanseri öyküsü

• Genetik yatkınlık (BRCA mutasyonu, Lynch sendromu vb.)

• Kronik pankreatit (sürekli pankreas iltihabı)

• Diyabet hastalığı

• Obezite

• Kırmızı ve işlenmiş et tüketiminin fazla olması

• Alkol kullanımı

• Fiziksel aktivite eksikliği

Pankreas Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Pankreas kanserinin erken teşhisi zordur, genellikle ileri evrede belirti verir. Tanıda kullanılan yöntemler şunlardır:

• Fizik muayene ve tıbbi öykü değerlendirmesi

• Karın ultrasonografisi

• Bilgisayarlı Tomografi (BT) – en sık kullanılan görüntüleme yöntemi

• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) ve MRCP

• Endoskopik Ultrasonografi (EUS) ve biyopsi

• PET-CT – uzak metastaz araştırması için

• Kan testleri – CA 19-9 tümör belirteci ile takip yapılabilir

Pankreas Kanseri Evreleri
Pankreas kanseri evresi, tedavi seçeneği ve yaşam süresi üzerinde belirleyici rol oynar.

Evre 1
Kanser sadece pankreasla sınırlıdır, cerrahi şansı yüksektir.

Evre 2
Komşu dokulara veya lenf nodlarına yayılım olabilir.

Evre 3
Büyük damar veya lenf nodlarına yayılım vardır, ameliyat sınırlı uygulanır.

Evre 4
Kanser karaciğer, akciğer gibi uzak organlara yayılmıştır.

Pankreas Kanseri Tedavi Yöntemleri
Pankreas kanserinin tedavisi, evreye ve hastanın genel durumuna göre belirlenir.

1. Cerrahi Tedavi

• Erken evrede en etkili yöntemdir.

• En yaygın cerrahi “Whipple ameliyatı” (pankreatikoduodenektomi) olarak bilinir.

• Distal pankreatektomi veya total pankreatektomi de yapılabilir.

• Ameliyat sonrası kemoterapi ile tamamlanır.

2. Kemoterapi

• Cerrahi öncesi (neoadjuvan) veya sonrası (adjuvan) uygulanır.

• İleri evrelerde yaşam süresini uzatmak ve semptomları hafifletmek için kullanılır.

• FOLFIRINOX veya gemcitabin gibi kombinasyonlar sık tercih edilir.

3. Radyoterapi

• Lokal ilerlemiş veya cerrahi sonrası uygulanabilir.

• Ağrıyı azaltmada da faydalıdır.

4. Hedefe Yönelik Tedaviler ve İmmünoterapi

• Bazı genetik mutasyonlara (örneğin BRCA) sahip hastalarda hedefe yönelik ilaçlar faydalı olabilir.

• Klinik araştırmalar kapsamında immünoterapi seçenekleri denenmektedir.

5. Palyatif Tedavi

• İleri evrelerde yaşam kalitesini artırmaya odaklanır.

• Sarılık giderici stent uygulamaları, ağrı kontrolü gibi destekleyici yaklaşımlar uygulanır.

Pankreas Kanseri Erken Teşhis Edilirse Hayat Kurtarır mı?
Ne yazık ki pankreas kanseri genellikle geç dönemde tanınır. Ancak yüksek riskli kişilerde düzenli taramalar, yeni cerrahi ve onkolojik yaklaşımlar sayesinde erken tanı mümkün olabilir. Erken teşhis edilen vakalarda yaşam süresi önemli ölçüde artmaktadır.

Pankreas Kanserinden Korunma Yolları

• Sigara kullanımını bırakın

• Sağlıklı, sebze ve meyve ağırlıklı beslenin

• İdeal kilonuzu koruyun

• Alkolü sınırlayın

• Düzenli egzersiz yapın

• Diyabet ve kronik pankreatit gibi hastalıkları kontrol altında tutun

• Aile öyküsü varsa genetik danışmanlık alın

Sonuç
Pankreas kanseri, erken dönemde sessiz seyreden ancak ilerlediğinde ciddi sonuçlar doğuran bir hastalıktır. Günümüzde gelişen tanı ve tedavi yöntemleri ile hastaların yaşam süresi ve kalitesi artırılabilmektedir. Özellikle risk faktörlerine sahip bireylerin düzenli sağlık kontrolleri yaptırması hayat kurtarıcı olabilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Pankreas kanseri erken belirti verir mi?
Çoğu zaman sessiz ilerler; kilo kaybı, sırt ağrısı ve sarılık önemli ipuçları olabilir.

Pankreas kanseri tamamen iyileşir mi?
Erken evrede cerrahi şansı olan hastalarda iyileşme mümkündür; ileri evrelerde kontrol altına alınabilir.

Kimler pankreas kanseri riski altındadır?
Sigara içenler, aile öyküsü olanlar, ileri yaş ve kronik pankreatit hastaları daha fazla risk altındadır.

Pankreas kanseri için tarama var mı?
Genel popülasyon için rutin tarama önerilmez; yüksek riskli bireylerde MR veya endoskopik ultrasonografi düşünülebilir.